Sos teriyaki przepis podstawowy – jak zrobić i do czego używać

Sos teriyaki to jeden z nieodłącznych elementów kuchni japońskiej. Określenie odnosi się tam nie tylko do dodatku do dań, lecz również specyficznego sposobu ich przyrządzania. Teriyaki jest gęstym, ciemnobrązowym sosem, który znakomicie komponuje się z potrawami mięsnymi, ale nie tylko. Jest on sprzedawany w butelkach. Sos cieszy się ogromną popularnością na całym świecie, w tym również w Polsce.

Podstawowy przepis na sos teriyaki

Jak się możesz domyślać, gotowy sos z butelki nijak ma się do tego, który dostaniesz w dobrych japońskich restauracjach. W tym wpisie zaprezentuje Ci podstawowy i prosty przepis na sos teriyaki, który samodzielnie wykonasz we własnej kuchni.

Składniki sosu teriyaki:

• sos sojowy 500ml
• Mirin* (lub białe, słodkie wino) 500ml
• cukier350g
• miód 250g
• czosnek 1szt
• imbir 50g
• opcjonalnie olej sezamowy 20ml

Sos teryiaki przepis:

1. Obierz i pokrój w cienkie plastry czosnek i imbir.
2. Mirin (czyli japońska przyprawa na bazie sake) oraz sos sojowy wlej do garnka z grubym dnem.
3. Następnie dodaj cukier, miód, obrany wcześniej imbir i czosnek, olej sezamowy.
4. Całość gotuj na małym ogniu około 1,5 godziny, co jakiś czas mieszając.
5. Na koniec powstały sos przelej przez sito i odstaw do ostygnięcia.

Mirin możesz zastąpić białym winem. Możesz go też zamówić w moim sklepie, o tutaj 🙂

Sos teriyaki najwygodniej przechowywać w słoikach, w temperaturze pokojowej. Wytrzyma bardzo długo, więc spokojnie możesz przygotować większą ilość na zapas.

Do czego używać sosu teriyaki?

Jak już wspomniałem, sos teriyaki jest wykorzystany głównie jako dodatek do mięs, w szczególności kurczaka. Z powodzeniem serwować można go również wraz z tuńczykiem, łososiem, makrelą, marlinem czy owocami morza. We współczesnej kuchni japońskiej, ryby najpierw grilluje się, a w sosie macza je dopiero pod koniec obróbki termicznej.
Dużą popularnością w kraju Kwitnącej Wiśni cieszą się także szaszłyki z węgorza lub kurczaka, które zanurza się kilkukrotnie w sosie teriyaki podczas grillowania.

Wraz ze wzrostem popularności japońskiego smakołyku, zaczęto go wykorzystywać również na inne sposoby. W sosie teriyaki marynuje się również wołowinę lub warzywa. Szefowie kuchni zalecają, aby składniki marynowały się w nim nawet przez 24 godziny przed smażeniem lub pieczeniem. Dania na bazie sosu serwuje się najczęściej z dodatkiem ryżu.

Sos teriyaki to popularny dodatek do dań typu fast food. W USA niezwykle dużą popularnością cieszą się doprawione nim hamburgery.

To jednak nie wszystkie zastosowania japońskiego sosu. Z powodzeniem używać można go także jako dodatek do kiełbasek, steków czy klopsów.

Krótka historia sosu teriyaki

Historia sosy teriyaki sięga XVII wieku. Wtedy to w Japonii, za czasów panowania szogunów nastąpił intensywny rozwój przemysłu oraz gastronomii. Nazwa omawianego sosu stanowi połączenie dwóch słów: „tare” oznaczającego cukier oraz „yaki”, które odnosi się do gotowania oraz grillowania.

Mówi się, że wpływ na powstanie teriyaki miały również wyspy hawajskie, do których w tym okresie dotarła duża liczba japońskich osadników. Mieszkańcy tych rejonów wpadli na pomysł, aby dodawać do sosu nieco soku z ananasa, co miało na celu wzmocnić jego słodycz. Ważną datą w historii sosu teriyaki był rok 1962 roku, kiedy to w słowniku Merriam pojawiła się jego definicja. Określany był on tam wówczas jako danie mięsne lub rybne, grillowane lub pieczone po uprzednim moczeniu przez kilka godzin w marynacie na bazie sosu sojowego.

Skład sosu teriyaki

W skład sosu teriyaki wchodzą następujące składniki: sos sojowy, cukier oraz mirin, czyli płynna, słodka przyprawa, która powstaje z połączenia wódki ryżowej, pleśni ryżowej oraz lekko sfermentowanego ryżu. Sos sojowy odpowiada za charakterystyczny smak umami, ciemną barwę i słony smak. Dwa pozostałe składniki zapewniają natomiast nutkę słodyczy.

Poza klasyczną wersją sosu teriyaki, istnieje wiele wariacji inspirowanych oryginałem – np. wspomniana wcześniej hawajska odmianą z dodatkiem soku z ananasa. Nie tylko nadaje on słodkości, lecz sprawia również, że mięso z łatwością mięknie. Na sklepowych półkach znaleźć można także sos teriyaki z dodatkiem sezamu lub czosnku.

W kuchni japońskiej dużą uwagę przykłada się do wyglądu potraw i sposobu ich podania. Sos teriyaki nie tylko doskonale smakuje, lecz również cieszy oko. Oblepia on kawałki mięsa oraz ryb niczym mleczna czekolada, nadając im pięknego połysku.

Składniki odżywcze sosu teriyaki

Wiemy już, jak wygląda i smakuje sos teriyaki. A co, jeżeli chodzi o zawarte w nim składniki odżywcze? Japoński sos nie należy do najtłustszych i najbardziej kalorycznych. Niestety, w jego składzie znajduje się duża liczba cukrów prostych oraz sodu.

Drugi z nich, gdy jest spożywany w nadmiernych ilościach może prowadzić do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi, a co za tym idzie — rozwoju chorób serca, a niektórych przypadkach nawet to zawału. Jeżeli chodzi natomiast o cukier, przyczynia się on do podwyższenia poziomu glukozy we krwi, co może skutkować, apatią, napadami głodu lub stanem przedcukrzycowym.

Sos teriyaki zawiera również pożyteczne dla organizmu związki, takie jak węglowodany, białko, witaminy z grupy B, żelazo, selen, wapń, miedź, fosfor, cynk oraz potas. Spożywany w rozsądnych ilościach, nie zagraża zdrowiu.